Białaczka jest rakiem krwi lub szpiku kostnego. Komórki krwi są wytwarzane w szpiku kostnym. Białaczka może rozwinąć się z powodu nieprawidłowej produkcji białych krwinek.
Białaczka występuje u osób dorosłych, często po 55 roku życia. Jest również najpospolitszym nowotworem u dzieci poniżej 15 roku życia. Może być ostra lub przewlekła. Ostra białaczka rozwija się szybko, a stan pacjenta szybko się pogarsza. Przewlekła natomiast rozwija się dłużej, co przekłada się również na stan pacjenta. Istnieje kilka typów białaczki, a sposób leczenia i szansa na przeżycie zależy od jej rodzaju.
Białaczka – jakie są przyczyny?
Białaczka rozwija się, gdy DNA rozwijających się krwinek, głównie białych, ulega uszkodzeniu. Powoduje to niekontrolowany wzrost i podział komórek krwi. Zdrowe komórki krwi obumierają, a nowe komórki je zastępują. Te rozwijają się w szpiku kostnym. Nieprawidłowe krwinki nie obumierają w naturalnym momencie cyklu życia. Zamiast tego gromadzą się i zajmują coraz więcej miejsca.
Ponieważ szpik kostny wytwarza więcej komórek rakowych, zaczynają one przepełniać krew, uniemożliwiając wzrost i normalne funkcjonowanie zdrowych białych krwinek. Ostatecznie liczba komórek rakowych przewyższa liczbę zdrowych komórek krwi.
Czynniki ryzyka
Istnieje szereg czynników ryzyka białaczki. Niektóre z tych czynników ryzyka mają większe powiązania z białaczką niż inne:
- Sztuczne promieniowanie jonizujące: może to obejmować radioterapię z powodu wcześniejszego raka.
- Niektóre wirusy: ludzki wirus limfotropowy T (HTLV-1) ma powiązania z białaczką.
- Chemioterapia: osoby, które otrzymały chemioterapię z powodu wcześniejszego raka, mają większe ryzyko zachorowania na białaczkę w późniejszym czasie.
- Kontakt z benzenem: jest to rozpuszczalnik, którego producenci używają w niektórych środkach czyszczących i farbach do włosów.
- Niektóre schorzenia genetyczne: dzieci z zespołem Downa mają trzecią kopię chromosomu 21. Zwiększa to ryzyko wystąpienia ostrej białaczki szpikowej lub ostrej białaczki limfocytowej do 2–3%, czyli więcej niż u dzieci bez tego zespołu.
- Inną chorobą genetyczną mającą związek z białaczką jest zespół Li-Fraumeni. To powoduje zmianę w genie TP53.
- Genetyka: jeśli w rodzinie wystąpiła białaczka, możesz być bardziej na nią narażony.
- Dziedziczne problemy z układem odpornościowym: niektóre dziedziczne stany odpornościowe zwiększają ryzyko zarówno ciężkich infekcji, jak i białaczki. Obejmują one na przykład zespół:
- Blooma
- Schwachmana-Diamenta
- Wiskotta-Aldricha
- Supresja immunologiczna: białaczka dziecięca może rozwinąć się z powodu celowej supresji układu odpornościowego. Może to nastąpić po przeszczepie narządu, gdy dziecko przyjmuje leki, aby zapobiec odrzuceniu narządu przez organizm.
Kilka czynników ryzyka wymaga dalszych badań, aby potwierdzić ich związek z białaczką, takich jak:
- narażenie na pola elektromagnetyczne
- narażenie na niektóre chemikalia w miejscu pracy, takie jak benzyna, olej napędowy i pestycydy
- palenie tytoniu
- częsty kontakt z farbami do włosów
Rodzaje białaczki
Istnieją cztery główne kategorie białaczek:
- ostry
- przewlekły
- limfocytarny
- mielogenny
Przewlekłe i ostre białaczki
Podczas swojego życia biała krwinka przechodzi kilka etapów. W ostrej białaczce rozwijające się komórki szybko namnażają się i gromadzą w szpiku i krwi. Krwinki nie pracują prawidłowo. Przewlekła białaczka postępuje wolniej. Pozwala na produkcję bardziej dojrzałych, przydatnych komórek.
Ostra białaczka zastępuje zdrowe krwinki szybciej, niż białaczka przewlekła.
Białaczki limfocytowe i szpikowe
Lekarze klasyfikują białaczkę według rodzaju krwinek, na które wpływają.
Białaczka limfocytowa występuje, gdy zmiany nowotworowe wpływają na rodzaj szpiku kostnego, z którego powstają limfocyty. Limfocyt to biała krwinka, która odgrywa rolę w układzie odpornościowym.
Białaczka szpikowa pojawia się, gdy zmiany dotyczą komórek szpiku kostnego, które wytwarzają komórki krwi, a nie samych komórek krwi.
Ostra białaczka limfocytowa
Dzieci poniżej 5 roku życia są najbardziej narażone na rozwój ostrej białaczki limfoblastycznej. Jednak może również dotknąć dorosłych, zwykle w wieku powyżej 50 lat. Na każde pięć zgonów z tą białaczką, cztery występują u dorosłych.
Przewlekła białaczka limfocytowa
Występuje najczęściej u osób dorosłych, ale może również rozwinąć się u młodszych osób. Występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet i rzadko dotyka dzieci.
Ostra białaczka szpikowa
Ostra białaczka szpikowa występuje częściej u dorosłych niż u dzieci, ale ogólnie jest to rzadki nowotwór. Występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet. Rozwija się szybko, a objawy obejmują gorączkę, trudności w oddychaniu i ból stawów.
Przewlekła białaczka szpikowa
Przewlekła białaczka szpikowa rozwija się głównie u dorosłych. Dzieci rzadko chorują na tego typu białaczkę.
Białaczka – leczenie
Podstawowym leczeniem białaczki jest chemioterapia. Zespół opieki onkologicznej dostosuje ją do rodzaju białaczki. Jeśli leczenie rozpocznie się wcześnie, szansa na osiągnięcie remisji jest większa.
Rodzaje leczenia obejmują:
Obserwacja: lekarz nie może aktywnie leczyć wolniej rozwijających się białaczek, takich jak przewlekła białaczka limfocytowa.
Chemioterapia: Lekarz podaje leki dożylnie. Leki te celują i zabijają komórki rakowe. Jednak mogą również uszkadzać komórki nienowotworowe i powodować poważne skutki uboczne, w tym utratę włosów, utratę wagi i nudności.
Terapia celowana: ten rodzaj leczenia wykorzystuje inhibitory kinazy tyrozynowej, które działają na komórki rakowe bez wpływu na inne komórki, zmniejszając ryzyko skutków ubocznych.
Terapia interferonem: spowalnia i ostatecznie zatrzymuje rozwój i rozprzestrzenianie się komórek białaczkowych. Lek ten działa podobnie do substancji wytwarzanych w sposób naturalny przez układ odpornościowy. Jednak może powodować poważne skutki uboczne.
Radioterapia: U osób z niektórymi typami białaczki, lekarze zalecają radioterapię w celu zniszczenia tkanki szpiku kostnego przed przeszczepem.
Leczenie chirurgiczne: Chirurgia często obejmuje usunięcie śledziony, ale zależy to od rodzaju białaczki.
Przeszczep komórek macierzystych: w tej procedurze zespół leczący raka niszczy istniejący szpik kostny za pomocą chemioterapii, radioterapii lub obu. Następnie wprowadzają nowe komórki macierzyste do szpiku kostnego, tworząc niezłośliwe komórki krwi.
Białaczka – objawy
Objawy białaczki obejmują:
- Słabe krzepnięcie krwi: może to spowodować częste siniaki lub krwawienie i powolne gojenie. Mogą również rozwinąć się wybroczyny, które są małymi czerwonymi i fioletowymi plamami na ciele. Wskazują one, że krew nie krzepnie prawidłowo. Wybroczyny rozwijają się, gdy niedojrzałe białe krwinki wypierają płytki krwi, które są kluczowe dla krzepnięcia krwi.
- Częste infekcje: białe krwinki są kluczowe w zwalczaniu infekcji. Jeśli białe krwinki nie działają prawidłowo, osoba może rozwinąć częste infekcje. Układ odpornościowy może atakować własne komórki organizmu.
- Niedokrwistość: anemia może być objawem białaczki. Krwinki nie mają wystarczającej ilości hemoglobiny. Hemoglobina transportuje żelazo w organizmie. Niedobór żelaza może prowadzić do utrudnionego oddychania i bladej skóry.
Inne objawy mogą obejmować:
- nudności
- gorączkę
- dreszcze
- nocne poty
- objawy grypopodobne
- utratę masy ciała
- ból kości
- zmęczenie
Jeśli wątroba lub śledziona ulegną obrzękowi, osoba może czuć się pełna i jeść mniej, co powoduje utratę wagi.
Utrata masy ciała może również wystąpić nawet bez powiększonej wątroby lub śledziony. Jednak wszystko to może być również objawem innych chorób. W związku z tym potrzebne są szczegółowe badania.
Diagnoza
Lekarz przeprowadzi badanie fizykalne i zapyta o osobistą i rodzinną historię medyczną. Będzie sprawdzać oznaki anemii i szukać powiększonej wątroby i śledziony. Będziesz musiał również zbadać krew.
Jeśli lekarz podejrzewa białaczkę, może zasugerować badanie szpiku kostnego. Chirurg pobiera szpik kostny ze środka kości, zwykle z biodra, za pomocą długiej, cienkiej igły. Może to pomóc im zidentyfikować obecność i rodzaj białaczki.
Rokowania
Perspektywy dla osób z białaczką zależą od typu. Postęp w medycynie oznacza, że dzięki leczeniu ludzie mogą teraz osiągnąć całkowitą remisję. Remisja oznacza, że nie ma już oznak obecności raka.
Kiedy dana osoba osiągnie remisję, nadal będzie wymagać monitorowania stanu zdrowia i wykonywania okresowych badań krwi. Lekarze muszą przeprowadzić te testy, aby upewnić się, że rak nie powrócił.
