Choroba Alzheimera to stan neurologiczny, w którym śmierć komórek mózgowych powoduje utratę pamięci i osłabienie funkcji poznawczych. Jest to najczęstszy rodzaj demencji, stanowiący około 60–80% przypadków tej choroby. Choroba zwykle dotyka osoby w wieku 65 lat i starsze, a tylko 10% przypadków występuje u osób młodszych.
Co to jest choroba Alzheimera?
Choroba Alzheimera to schorzenie, które atakuje mózg. Objawy są początkowo łagodne, ale z czasem nasilają się. Nazwa pochodzi od nazwiska doktora Aloisa Alzheimera, który jako pierwszy opisał chorobę w 1906 roku.
Typowe objawy choroby Alzheimera obejmują utratę pamięci, problemy z językiem oraz impulsywne lub nieprzewidywalne zachowanie.
Co odpowiada za chorobę?
Jedną z głównych cech tego stanu jest obecność blaszek i splątków w mózgu. Inną cechą jest utrata połączenia między komórkami nerwowymi lub neuronami w mózgu.
Cechy te oznaczają, że informacje nie mogą łatwo przechodzić między różnymi obszarami mózgu lub między mózgiem a mięśniami, lub narządami.
W miarę nasilania się objawów ludziom trudniej jest zapamiętać ostatnie wydarzenia, logicznie rozumować i rozpoznawać osoby, które znają. Ostatecznie osoba z chorobą Alzheimera będzie potrzebować osoby do całodobowej opieki. Niestety choroba kończy się śmiercią chorego.
Objawy choroby Alzheimera
Choroba Alzheimera jest stanem postępującym, co oznacza, że objawy nasilają się z czasem. Utrata pamięci jest kluczową cechą i jest to zwykle jeden z pierwszych objawów, które się pojawiają.
Objawy pojawiają się stopniowo, w ciągu miesięcy lub lat. Jeśli rozwiną się w ciągu godzin lub dni, osoba może wymagać pomocy medycznej, ponieważ może to wskazywać na udar.
Objawy choroby Alzheimera obejmują:
- Utrata pamięci: osoba może mieć trudności z przyjmowaniem nowych informacji i zapamiętywaniem informacji. To może prowadzić do:
- powtarzanie pytań lub rozmów;
- gubienie przedmiotów;
- zapominanie o wydarzeniach lub spotkaniach;
- wędrowanie lub gubienie się.
- Deficyty poznawcze: osoba może mieć trudności z rozumowaniem, złożonymi zadaniami i własnym zdaniem. To może prowadzić do:
- ograniczonego zrozumienia bezpieczeństwa i zagrożeń;
- trudności z pieniędzmi lub płaceniem rachunków;
- nieumiejętność podejmowania decyzji;
- trudności w wykonywaniu zadań, które mają kilka etapów, takich jak ubieranie się.
- Problemy z rozpoznawaniem: osoba może stać się mniej zdolna do rozpoznawania twarzy lub przedmiotów. Może mniej korzystać z przedmiotów codziennego użytku. Ma to związek z pogarszającym się wzrokiem.
- Kłopoty ze świadomością przestrzenną: osoba może mieć trudności z utrzymaniem równowagi, częściej się potykać lub rozlewać, albo może mieć trudności z ubieraniem.
- Problemy z mówieniem, czytaniem lub pisaniem: osoba może mieć trudności z myśleniem, używanie logicznym zwykłych słów. Osoba może popełniać więcej błędów w mowie, pisowni lub piśmie.
- Zmiany osobowości lub zachowania: osoba może doświadczyć zmian w osobowości i zachowaniu, które obejmują:
- zdenerwowanie, złość lub zmartwienie częściej niż wcześniej;
- utrata zainteresowania lub motywacji do czynności, które zwykle lubią;
- utrata empatii;
- kompulsywne, obsesyjne lub społecznie nieodpowiednie zachowanie.
Choroba Alzheimera – etapy
Choroba Alzheimera może mieć przebieg od łagodnego do ciężkiego. Skala waha się od stanu łagodnego upośledzenia do umiarkowanego upośledzenia, zanim ostatecznie osiągnie poważny spadek funkcji poznawczych.
Łagodna choroba Alzheimera
Osoby z łagodną chorobą Alzheimera mają problemy z pamięcią i trudnościami poznawczymi, które mogą obejmować:
- wykonywanie codziennych zadań trwa dłużej niż zwykle;
- trudności z obsługą pieniędzy lub opłacaniem rachunków;
- wędrowanie i gubienie się;
- doświadczanie zmian osobowości i zachowania, takich jak łatwiejsze zdenerwowanie lub złość, ukrywanie rzeczy.
Umiarkowana choroba Alzheimera
W umiarkowanej chorobie Alzheimera części mózgu odpowiedzialne za język, zmysły, rozumowanie i świadomość są uszkodzone. Może to prowadzić do następujących objawów:
- większa utrata pamięci i dezorientacja;
- trudności z rozpoznawaniem przyjaciół lub rodziny;
- niezdolność do uczenia się nowych rzeczy;
- trudności w wykonywaniu zadań złożonych, takich jak ubieranie się;
- trudności w radzeniu sobie w nowych sytuacjach;
- impulsywne zachowanie;
- halucynacje, urojenia lub paranoja.
Ciężka choroba Alzheimera
W ciężkiej chorobie Alzheimera płytki i sploty są obecne w całym mózgu, powodując znaczne kurczenie się tkanki mózgowej. To może prowadzić do:
- niezdolność do komunikacji;
- zależność od innych w zakresie opieki;
- niemożność opuszczenia łóżka przez cały czas lub przez większość czasu.
Choroba Alzheimera o wczesnym początku
Chociaż wiek jest głównym czynnikiem ryzyka choroby Alzheimera, nie jest to tylko stan, który dotyka osoby starsze.
W wielu przypadkach lekarze nie wiedzą, dlaczego młodzi ludzie zapadają na tą chorobę. Stan ten może być ‚sprawką” genów.
Choroba Alzheimera a inne rodzaje demencji
Demencja to ogólny termin obejmujący szereg schorzeń, które wiążą się z utratą funkcji poznawczych.
Choroba Alzheimera jest najczęstszym rodzajem demencji. Inne rodzaje demencji obejmują chorobę Huntingtona, Parkinsona i Creutzfeldta-Jakoba. Osoba może mieć więcej niż jeden typ demencji.
Diagnoza
Nie ma jednego testu na chorobę Alzheimera. Jeśli lekarz podejrzewa obecność choroby, zapyta osobę – a czasem jej rodzinę lub opiekunów – o objawy, doświadczenia i historię choroby.
Lekarz może również wykonać następujące badania: testy poznawcze i pamięci, aby ocenić zdolność osoby do myślenia i zapamiętywania
- neurologiczne testy funkcji, aby sprawdzić równowagę, zmysły i odruchy;
- badania krwi lub moczu;
- tomografii komputerowej;
- badania genetyczne.
Leczenie
Nie ma znanego lekarstwa na chorobę Alzheimera. Nie można cofnąć śmierci komórek mózgowych. Leczenie farmakologiczne może jednak złagodzić objawy i poprawić jakość życia osoby, jej rodziny i opiekunów.
Leki na objawy poznawcze
W chorobie Alzheimera nie są dostępne żadne leki modyfikujące przebieg choroby, ale niektóre opcje mogą zmniejszyć objawy i poprawić jakość życia.
Leki zwane inhibitorami cholinoesterazy mogą złagodzić objawy poznawcze, w tym utratę pamięci, dezorientację, zmienione procesy myślowe i problemy z oceną. Poprawiają komunikację neuronalną w mózgu i spowalniają postęp tych objawów.
Terapia emocji i zachowania
Zmiany emocjonalne i behawioralne związane z chorobą Alzheimera mogą być trudne do opanowania. Ludzie mogą coraz częściej odczuwać drażliwość, lęk, depresję, niepokój, problemy ze snem i inne trudności.
Pomocne może być leczenie przyczyn leżących u podstaw tych zmian. Niektóre mogą być skutkami ubocznymi leków, dyskomfortem wynikającym z innych schorzeń lub problemami ze słuchem, lub wzrokiem.
Zidentyfikowanie, co spowodowało te zachowania i unikanie lub zmiana tych rzeczy, może pomóc ludziom poradzić sobie ze zmianami. Często możliwa jest zmiana otoczenia w celu usunięcia przeszkód i zwiększenia komfortu, bezpieczeństwa i spokoju.
W niektórych przypadkach lekarz może zalecić leki na objawy, takie jak:
- przeciwdepresyjne, na obniżony nastrój;
- przeciwlękowe;
- przeciwpsychotyczne na halucynacje, urojenia lub agresję.
Choroba Alzheimera – przyczyny
Podobnie jak wszystkie rodzaje demencji, choroba Alzheimera rozwija się z powodu śmierci komórek mózgowych. Jest to stan neurodegeneracyjny, co oznacza, że śmierć komórki mózgowej następuje z czasem.
U osoby z chorobą Alzheimera tkanka mózgowa ma coraz mniej komórek nerwowych i połączeń, a na tkance nerwowej gromadzą się drobne złogi, znane jako płytki i splątki. Między umierającymi komórkami mózgowymi powstają płytki. Są wykonane z białka znanego jako beta-amyloid. Splątki natomiast pojawiają się w komórkach nerwowych.
Czynniki ryzyka
Czynniki ryzyka choroby Alzheimera to na przykład:
- starzenie się
- rodzinna historia z chorobą Alzheimera
- ciężkie lub powtarzające się urazy mózgu oraz narażenie na niektóre zanieczyszczenia środowiskowe, takie jak metale toksyczne, pestycydy i chemikalia przemysłowe
Podsumowanie
Choroba Alzheimera jest stanem neurodegeneracyjnym. Nagromadzenie blaszek i splątków w mózgu, wraz ze śmiercią komórek, powoduje przede wszystkim utratę pamięci i pogorszenie funkcji poznawczych.
Obecnie nie ma lekarstwa, ale leki i inne metody leczenia mogą spowolnić lub złagodzić objawy poznawcze, emocjonalne i behawioralne oraz poprawić jakość życia danej osoby.
