Cholesterol jest wytwarzany przez organizm, ale również dostarczamy go wraz z pożywieniem. Dzielimy go na dobry (HDL) i zły (LDL). Jest niezbędną substancją do prawidłowego działania organizmu, ale jeśli jego normy są bardzo przekroczone, staje się wrogiem naszego zdrowia.
Cholesterol pełni ważne funkcje w organizmie, między innymi pomaga w trawieniu pokarmów, czy produkcji hormonów. Przyjrzyjmy mu się bliżej.
Czym jest cholesterol?
Cholesterol to substancja lipidowa. Oznaczamy jego poziom z próbki krwi. Całkowity cholesterol dzieli się na dwie frakcje – cholesterol LDL i HDL. Różni się on gęstością lipoprotein.
Cztery główne funkcje cholesterolu to:
- jest budulcem ścian komórkowych
- tworzy kwasy żółciowe, które odgrywają kluczową rolę w trawieniu
- przyczynia się do produkcji witaminy D
- jest potrzebny w produkcji niektórych hormonów
Wysoki cholesterol – przyczyny
Wysoki poziom cholesterolu jest ważnym czynnikiem zwiększającym ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca i zawału. Gromadzenie się cholesterolu w żyłach powoduje ich stopniowe zwężanie. Jeśli gromadzi się go dużo, mamy do czynienia z miażdżycą. W tętnicach tworzą się blaszki, które powodują, że krew ma ograniczony przepływ.
Zmniejszenie ilości spożywanych tłuszczów pozwoli na kontrolę poziomu cholesterolu. Jest on obecny w mięsie, serze, czekoladzie, produktach mlecznych, wypiekach i potrawach smażonych na głębokim tłuszczu.
Nadwaga także prowadzi do podwyższonych wartości LDL we krwi. Wpływ na to ma również genetyka Do innych czynników, które mają wpływ na podwyższenie cholesterolu, należą:
- cukrzyca
- choroby nerek i wątroby
- zespół policystycznych jajników
- choroby tarczycy
- ciąża
- zwiększony poziom żeńskich hormonów
- niedobór miedzi w organizmie
Objawy podwyższonego cholesterolu
Wysoki cholesterol nie daje objawów, a jest on wykrywany na przykład przy okazji rutynowych badań krwi. Warto takie badania wykonywać minimum raz w roku, ponieważ osoba, która z wysokim cholesterolem ma większe szanse na wystąpienie zawału serca. Badania pozwolą zmniejszyć ryzyko.
Cholesterol w żywności
Ciekawostką może być fakt, że nie wszystko, co tłuste podwyższa cholesterol, a może go nawet obniżyć. Przykładem jest łosoś – tłusta ryba, która doskonale radzi sobie z obniżaniem poziomu cholesterolu. Ponadto produktami, u których naukowo potwierdzono wpływ na obniżenie cholesterolu, są:
- owies
- jęczmień
- fasola
- bakłażan
- orzechy
- olej roślinny
- owoce (głównie jabłka, winogrona, truskawki i cytrusy)
- soja
- tłuste ryby (szczególnie łosoś, tuńczyk i sardynki)
- pokarmy bogate w błonnik
Dodanie ich do diety może pomóc w kontrolowaniu poziomu cholesterolu.
Istnieją także produkty, których powinny unikać osoby, mające wysoki poziom cholesterolu. Są to na przykład:
- czerwone mięso
- tłusty nabiał
- margaryna
- wypieki
- oleje
Jaka jest norma cholesterolu?
Poziom cholesterolu bada się z krwi za pomocą lipidogramu. Badanie to pokaże nam, ile jest poszczególnych frakcji substancji tłuszczowych. W skład lipidogramu wchodzi badanie stężenia cholesterolu:
- całkowitego
- LDL
- HDL
- badanie trójglicerydów
Niebezpieczny dla zdrowia jest cholesterol LDL (tzw. zły cholesterol) oraz trójglicerydy, których wysoki poziom zwiększa ryzyko chorób układu krążenia.
Cholesterol całkowity – powinien być mniejszy niż 190 mg/dl. Natomiast jeśli chodzi o poszczególne frakcje, przedstawia się to tak:
LDL -nie powinien przekraczać 120 mg/l, a HDL powinien mieć maksymalną wartość 47 mg/l. Najwyższa wartość trójglicerydów to 150 mg/l.
Wysoki cholesterol – jak zapobiegać?
Aby obniżyć poziom cholesterolu lub zachować go w dobrych granicach, wystarczy wdrożyć przede wszystkim odpowiedni tryb życia, który obejmuje:
- dietę dobrą dla serca
- rzucenie palenia
- regularna aktywność fizyczną
- dbałość o odpowiednią masę ciała
Wśród czynników, które mogą zwiększać ryzyko wysokiego cholesterolu, są:
- genetyka
- niektóre schorzenia, na przykład nerek
- częste stany zapalne.
Wysoki cholesterol – leczenie
Istnieje wiele sposobów leczenia wysokiego poziomu cholesterolu. Są to przeważnie leki, obniżające jego poziom, ale także zastosowanie odpowiedniej diety. Głównymi lekami, które obniżają poziom cholesterolu, są statyny, takie jak:
- atorwastyna (Atorvox, Sortis)
- lowastatyna (Liprox)
- simwastatyna (Vasilip, Simvasterol)
- prawastatyna (Pravator)
Podsumowując, wysoki cholesterol może być przyczyną powstania problemów ze strony układu krążenia. Co ważne, nie daje on objawów, a wykrywany jest przy okazji rutynowych badań. Dlatego tak ważne jest badanie się choć raz do roku profilaktycznie. Stosując po pierwsze odpowiednią dietę oraz zwiększając aktywność fizyczną, łatwo możemy sobie poradzić z nadwyżką cholesterolu. Po drugie lekarz może nam przepisać odpowiednie leki, które pozwolą nam cholesterol utrzymać w odpowiednich ryzach.
