Demencja kojarzy się głównie ze starością. Faktycznie najczęściej pierwsze objawy można zauważyć w wieku powyżej 65 lat. Jest to ogólne określenie zmian zachodzących w mózgu, dzięki czemu zmianie ulegają funkcje poznawcze. Człowiek, którego dotknęła demencja, ma także problemy z zapamiętywaniem. Poznaj typy demencji, objawy i jak jej zapobiec oraz jak zminimalizować objawy.
Co to jest demencja?
Demencja nie jest jedną chorobą samą w sobie, ale ogólnymi zmianami upośledzenia pamięci, komunikacji i myślenia.
Na świecie jest dziesiątki milionów ludzi, których dotknęła demencja. Dotyka ona głównie osoby starsze, jednak nie każda osoba starsza musi na nią cierpieć, ponieważ nie jest to typowy objaw starzenia się.
Demencja – objawy
Objawy demencji obejmują przede wszystkim:
- utratę pamięci
- dezorientację;
- zmiany nastroju.
Osoba z demencją może wykazywać jeden objaw albo kilka. Niektóre objawy może zauważyć osoba dotknięta chorobą, inne wyłapie ktoś z rodziny czy opiekun.
Jakie objawy mogą wskazywać na demencję?
- Niedawna utrata pamięci – osoba wielokrotnie zadaje te same pytania.
- Trudności w wykonywaniu znanych zadań – nan przykład gotowanie, ubieranie się.
- Problem z komunikacją – trudności w znalezieniu słowa, złe dobieranie słów.
- Dezorientacja – zgubienie się w znanym terenie, nierozpoznawanie okolicy.
- Problemy z myśleniem – na przykład brak umiejętności liczenia pieniędzy.
- Gubienie rzeczy – zapominanie, gdzie leżą rzeczy, których często się używa.
- Zmiana nastroju – nagłe zmiany nastroju lub osobowiści – drażliwość, strach, złość.
W miarę starzenia się pacjenta objawy demencji w późnym stadium często się nasilają.
Etapy demencji
Demencja często dzieli się na 4 etapy.
Łagodne upośledzenie funkcji poznawczych: charakteryzuje się ogólnym zapominaniem. Dotyka to wielu osób w miarę starzenia się, ale u niektórych prowadzi do demencji.
Łagodna demencja: osoby z łagodną demencją doświadczają zaburzeń poznawczych, które czasami wpływają na ich codzienne życie. Objawy obejmują utratę pamięci, dezorientację, zmiany osobowości, zagubienie się oraz trudności w planowaniu i wykonywaniu zadań.
Umiarkowana demencja: codzienne życie staje się trudniejsze, a osoba może potrzebować więcej pomocy. Objawy są podobne do łagodnej demencji, ale są nasilone. Osoby mogą potrzebować pomocy w ubieraniu się i czesaniu włosów. Mogą również wykazywać znaczące zmiany osobowości; na przykład stawanie się podejrzliwym lub wzburzonym bez powodu. Wystąpią również zaburzenia snu.
Ciężka demencja: na tym etapie objawy znacznie się pogłębiają. Może wystąpić utrata zdolności komunikowania się, a osoba może potrzebować opieki całą dobę. Proste zadania, takie jak siedzenie i podnoszenie głowy, stają się niemożliwe. Może dojść do utraty kontroli nad pęcherzem.
Typy demencji
Istnieje kilka rodzajów demencji.
Choroba Alzheimera
Charakteryzuje się „blaszkami” między umierającymi komórkami w mózgu i „plątaniną” wewnątrz komórek (oba są spowodowane nieprawidłowościami białek). Tkanka mózgowa osoby z chorobą Alzheimera ma mniej komórek nerwowych i połączeń, a całkowity rozmiar mózgu się zmniejsza.
Demencja z ciałami Lewy’ego
Jest stanem neurodegeneracyjnym związanym z nieprawidłowymi strukturami mózgu. Zmiany w mózgu obejmują białko zwane alfa-synukleiną.
Demencja mieszana
Odnosi się do diagnozy dwóch lub trzech typów występujących razem. Na przykład osoba może jednocześnie wykazywać chorobę Alzheimera i demencję naczyniową.
Choroba Parkinsona
Jest również naznaczona obecnością ciał Lewy’ego. Chociaż choroba Parkinsona jest często uważana za zaburzenie ruchu, może również prowadzić do objawów demencji.
Choroba Huntingtona
charakteryzuje się określonymi typami niekontrolowanych ruchów, ale obejmuje również demencję.
Inne zaburzenia prowadzące do objawów demencji obejmują:
- Demencja czołowo-skroniowa znana również jako choroba Picka.
- Wodogłowie o normalnym ciśnieniu, gdy w mózgu gromadzi się nadmiar płynu mózgowo-rdzeniowego.
- Zanik kory tylnej przypomina zmiany obserwowane w chorobie Alzheimera, ale w innej części mózgu.
- Zespół Downa zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia choroby Alzheimera w młodym wieku.
Demencja – wczesne oznaki
Wczesne oznaki demencji mogą obejmować:
- Zmiany w pamięci krótkotrwałej
- Zmiany nastroju
- Problem ze znalezieniem właściwych słów
- Apatia
- Dezorientacja
- Powtarzalność
- Problemy z koncentracją
- Problemy z wykonywaniem codziennych czynności
Przyczyny demencji
Demencje mogą być spowodowane śmiercią komórek mózgowych, a choroba neurodegeneracyjna – postępująca śmierć komórek mózgowych, która następuje z upływem czasu – jest związana z większością demencji.
Jednak nie wiadomo, czy demencja powoduje śmierć komórek mózgowych, czy też śmierć komórek mózgowych powoduje otępienie.
Ale oprócz postępującej śmierci komórek mózgowych, takiej jak ta obserwowana w chorobie Alzheimera, demencja może być spowodowana między innymi urazem głowy, udarem lub guzem mózgu.
Demencja może być również spowodowana:
- Choroby prionowe – na przykład choroba Creutzfeldta-Jakoba.
- Zakażenie wirusem HIV – nie jest pewne, w jaki sposób wirus uszkadza komórki mózgowe, ale wiadomo, że występuje.
Diagnozowanie demencji
Pierwszy krok w testowaniu wydajności pamięci i zdrowia poznawczego obejmuje standardowe pytania i zadania. Osobie z podejrzeniem demencji przeprowadza się testy na otępienie poznawcze. Po pierwsze składają się one z pytań, na przykład:
- Ile masz lat?
- Jaka jest godzina?
- Jaki jest rok?
- Kiedy się urodziłeś?
Po drugie są to pytania do opiekuna, aby lekarz po uzyskaniu odpowiedzi mógł zobaczyć, w jakim stanie jest pacjent.
Leczenie demencji
Demencja nie jest normalną częścią procesu starzenia.
Śmierci komórek mózgu nie można cofnąć, więc nie ma znanego leku na demencję zwyrodnieniową.
Leczenie zaburzeń, takich jak choroba Alzheimera, koncentruje się raczej na zapewnieniu opieki i leczeniu objawów, a nie na ich przyczynie.
Jeśli jednak objawy otępienia są spowodowane odwracalną, nieodwracalną przyczyną, można zastosować leczenie, aby zapobiec dalszemu uszkodzeniu tkanki mózgowej lub je zatrzymać.
Zapobieganie demencji
Wiadomo, że niektóre czynniki ryzyka są związane z demencją. Jednak największym czynnikiem jest wiek. Inne czynniki ryzyka obejmują:
- Palenie i spożywanie alkoholu.
- Miażdżyca tętnic
- Wysoki poziom „złego” cholesterolu.
- Wysoki poziom homocysteiny (rodzaj aminokwasu) we krwi.
- Cukrzyca.
