Afty – przyczyny powstawania i radzenia sobie z problemem

Afty to owrzodzenia powstające na błonie śluzowej jamy ustnej. Pojawiają się niemal we wszystkich miejscach jamy ustnej. Nadżerka jest bolesna i powoduje spory dyskomfort. Jej proces gojenia zwykle trwa ok. 14 dni, choć w przypadku tzw. aft Suttona może trwać nieco dłużej. Pomimo że owrzodzenie goi się samoistnie, powoduje stan zapalny, który sprzyja dolegliwościom bólowym, trudnościom z przyswajaniem pokarmu, a w trudnych przypadkach wpływa również na powiększenie węzłów chłonnych.¹

Jak wygląda leczenie aft? Co prowadzi do powstawania aft? Jak sobie radzić z problemem? Sprawdź!

Afty – przyczyny. Skąd się biorą owrzodzenia w jamie ustnej?

Afty powstają pod wpływem różnych czynników. Istotne jest to, że nadżerki te mają tendencję do nawracania (pojawiają się częściej niż raz), w przypadku czego mówi się o aftowym nawracającym zapaleniu jamy ustnej. Czynniki sprzyjające obecności aft w jamie ustnej to niska odporność organizmu, doświadczanie przewlekłego stresu, zaburzenia gospodarki hormonalnej.¹

Aftowe zapalenie jamy ustnej może być spowodowane także²:

• niedoborem niektórych składników odżywczych, np. kwasu foliowego, żelaza czy witaminy B12;
• chorobami ogólnoustrojowymi, takimi jak cukrzyca;
• urazami mechanicznymi w obrębie jamy ustnej;
• czynnikami genetycznymi;
• zbyt agresywnym szczotkowaniem zębów;
• nieodpowiednią higieną jamy ustnej.

Przyczyny powstawania aft mogą wynikać ze wspomnianych niedoborów witamin i składników mineralnych, dlatego dla pewności warto wykonać odpowiednie badania pod tym kątem.

Jak mogą wyglądać afty? Objawy

Objawy aft są bardzo charakterystyczne, choć zmiany te mogą różnić się między sobą rozmiarem, co wynika z danego rodzaju nadżerki. Afta charakteryzuje się białym nalotem, ma owalny kształt i otoczona jest czerwoną obwódką. Objawem towarzyszącym zwykle jest ból oraz pieczenie. W przypadku afty Suttona mogą pojawić się trudności z jedzeniem czy mówieniem. Afty pojawiają się na języku i w obrębie całej śluzówki jamy ustnej. Ich proces gojenia zależy od danego rodzaju owrzodzenia jamy ustnej.¹

Wyróżniamy następujące rodzaje aft¹:

• afty małe (Mikulicza) – jest to najczęstszy rodzaj aftowej zmiany w jamie ustnej. Nadżerki te są niewielkich rozmiarów i zwykle goją się w ciągu 14 dni, bez pozostawiania blizn. Ich obecność wiąże się z dokuczliwym bólem;
• afty duże (Suttona) – te afty osiągają znacznie większe rozmiary, mogą utrudniać spożywanie posiłków, a nawet stanowić przeszkodę w swobodnym mówieniu. Nadżerki te goją się nieco dłużej i pozostawiają po sobie blizny;
• afty opryszczkopodobne – afty te są niewielkich rozmiarów i zazwyczaj występują w większym skupisku.

Na 24 godziny przed rozwojem nadżerki odczuwalne są zmiany pojawiające się w jamie ustnej. Określane są jako tzw. objawy prodromalne. Do symptomów tych zalicza się przede wszystkim uczucie pieczenia, swędzenia i zaczerwienienia w miejscu, gdzie rozwinie się nadżerka¹.

Na czym polega leczenie aft?

Nawracające afty to uporczywy problem, który wymaga leczenia. Opiera się ono nie tylko na wdrożeniu leczenia miejscowego, opartego o stosowanie preparatów przeciwzapalnych, ale przede wszystkim, w przypadku występujących chorób, wymaga leczenia ogólnoustrojowego.¹ Należy także zadbać o higienę jamy ustnej. Zalicza się do tego nie tylko szczotkowanie zębów, ale także płukanie jamy ustnej czy korzystanie z nici dentystycznych.¹ Jeśli występują niedobory witamin i minerałów, należy je uzupełnić. Afty to bolesne nadżerki, dlatego wsparciem w łagodzeniu ich objawów są leki dostępne bez recepty, np. żel stomatologiczny Sachol.⁴

Bibliografia:

1. Antoniv R., Lipska W. i inni, Afty nawracające – przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia, 2014, 3.
2. Nowak M., Górska R., Współczesne poglądy na etiopatogenezę aft nawracających (RAS), Nowa Stomatologia, 2011, 1.
3. Higiena jamy ustnej dorosłych pacjentów | Stomatologia – Medycyna Praktyczna dla pacjentów (mp.pl), dostęp: 21.06.2022.
4. Charakterystyka Produktu Leczniczego Żel Stomatologiczny Sachol, dostęp: 21.06.2022.